Wednesday 28 March 2012

بزرگترین معجزه علمی قرآن: گسترش کائنات؟!ء

والسماء بنيناها بأيد وإنا لموسعون (الذاریات، 47). آسمان را با قدرت بنا نهادیم و آن را پیوسته میگسترانیم. 
این ترجمه ای از آیه 47 سوره الذاریات است که اگر در اینترنت جستجو کنی با آن روبرو میشوی. اعتراف میکنم که به شخصه وقتی با این آیه و ترجمه اش روبرو شدم به شدت شوکه شدم، داغ کردم، ترس برم داشت، بنیاد اعتقادیم به لرزه افتاده بود...نکند واقعا خدایی هست و من اشتباه میکنم؟! گسترش کاینات شوخی بردار نیست، هیچ جوری نمیشود توجیهش کرد. تا پیش از مشاهده این پدیده در دهه 30 میلادی توسط تلسکوپ هابل به ذهن هیچ احد الناسی نرسیده بود، مدت ها همه را گیج و مبهوت کرد و بدون شک از بزرگترین و تاثیر گذارترین اکتشافات تاریخ علم بوده است. اگر قرآن واقعا چنین سخنی گفته باشد و از فعل پیوسته میگسترانیم (حتی اگر درباره مفهوم مبهمی همچون آسمان:سما) استفاده کرده باشد هر انسان اندیشمندی باید به حیرت بیفتد و در حقانیت قرآن تجدید نظر کند. با جستجوی در اینترنت با انبوهی از سایت ها روبرو میشوی که با استفاده از همین ترجمه ادعای معحزه علمی قرآن دارند. اما....اما....
پس از کمی جستجوی بیشتر و فروکش کردن احساست اولیه قضیه روشن میشود! اولین نکته ای که تعجب مرا برمی انگیزد این است که در بعضی جاها این آیه به صورت : آسمان را با قدرت بنا نهادیم و همانا ما تواناییم (یا قادریم و صفت های مشابه دیگر) ترجمه شده. یعنی چه؟! چرا باید دو ترجمه کاملا متفاوت از کلمه "لموسعون" وجود داشته باشد؟ چرا یک مترجم باید فعل "پیوسته میگسترانیم" را بصورت صفت "توانا" ترجمه کند؟! معنی واقعی این کلمه چیست؟! با جستجوی ترجمه انگلیسی این آیه توسط مترجمان عرب زبان (که طبیعتا از ترجمه افراد فارسی زبان معتبر تر است) ابتدا با ترجمه های مشابه فارسی که بصورت پیوسته میگسترانیم ترجمه کرده اند روبرو میشوم...و البته این ترجمه:
And heaven – We  made it with Our Own Power and We have the Power to do so. (http://www.quranenglish.com/tafheem_quran/051.htm)
و این ترجمه ها از دیگر مترجمان معتبر عرب:
"...With power and skill did We construct the Firmament: for it is We Who create the vastness of space.... " (Surah 51:47). Yusufali
"...We have built the heaven with might, and We it is Who make the vast extent (thereof).... " (Surah 51:47). Pickthal
"...And the heaven, We raised it high with power, and most surely We are the makers of things ample.... " (Surah 51:47). Shakir

هیچ اثری از فعل مضارع مستمر پیوسته گستراندن (که اساس اعجاز ادعایی این آیه به آن متکی است) دیده نمی شود. قضیه روشن شد! با جستجوی بیشتر و عمیق تر متوجه شدم که کلمه لموسعون از آن کلمات عربی است که معانی مختلف میدهد (مانند خیلی دیگر از کلمات مبهم قرآن که تا 5 معنی هم بر آن نوشده شده!). این کلمه را میتوان در این جمله بصورت قادر و توانا یا گستراننده و امثالهم ترجمه کرد...ولی به هیچ روی نمی توان آن را بصورت پیوسته گستراندن ترجمه کرد. در پاورقی توضیحات کامل و مفصل درباره مفهوم این کلمه از یک عرب زبان نقل کرده ام که جای حرف و حدیثی نباشد (کمی صبر کنید تا برایتان توضیح دهم ریشه این ترجمه فریبکارانه از کجا آب می خورد). این هم یک توضیح مختصرتر از سایت quranenglish.com:
The word must' (pl. musi'un) may mean the one who possesses power and means, and also the one who can extend and expand something.
بنابر این ترجمه درست این آیه این است که من قادر و توانایم یا من آسمان را گستردم.
اما علت اینکه بعضی این آیه را اینگونه ترجمه میکنند تا آن را به گسترش کاینات ربط بدهند چیست؟! 
شخصی فرانسوی به نام Maurice Bucaille که پزشک بوده و در دربار پادشاهی عربستان خدمت میکرده در سال 1976 کتابی منتشر میکند به نام The Bible, The Quran and Science و در آن برای اولین بار این مسئله رو مطرح میکنه و یاد مسلمونها میده! جالبه که عربی این شخص بسیار ضعیف بوده و هرگز هم مسلمون نمیشه، اما در عوض از عواید فروش این کتاب و سخنرانیهاش در این زمینه میلیونر شد! و اینگونه هست که مسلمونها یاد میگیرن به صورت فریبکارانه این آیه رو به صورت پیوسته میگسترانیم ترجمه کنند. تا پیش ازاین تاریخ غیرممکن است با چنین ترجمه و تفسیری روبرو شوید.
میدانم که جا برای انکار و توجیه باز است، شاید بگویید همینکه سماوات و کلمه ای از ریشه گسترش و expand در کنار هم بکار رفته اند کافیست تا انسان را به فکر بیاندازد، برای جواب بد نیست نگاهی به این ویدیو داشته باشید تا معنای واقعی این آیه بر شما روشن شود:
http://www.youtube.com/watch?v=JyqkAFCaNQM&feature=player_embedded

پاورقی:
"And the heaven We built with Our own powers (aydin) and indeed We go on expanding it - 51:47"

Wala habibi! Let's look at the Arabic verse in question.

وَالسَّمَاء بَنَيْنَاهَا بِأَيْدٍ وَإِنَّا لَمُوسِعُونَ

Now, the key word in question is موسعون (moosi3oon). That is the ism al-faa3il (the "doer") of "أوسع" "awsa3a". Now "awsa3a" is the "af3ala" verb of the root. "af3ala" verbs in Arabic morphology refer to *making* the object perform the verb (Check Paradigm إفعال here: http://www.learnarabiconline.com/paradigm-connotations.shtml).

So "awsa3a" means "ja3ala waasi3an", "to make sth. waasi3". Without doing all this morphology stuff you can get to that just by checking the entry for "awsa3a" in Al Mu3jam al Mu7ee6 (which you can do online if you wish). Now, what does "waasi3" mean? It simply means "wide" or "big". (Again, check Al Mu7ee6 if you don't believe me. Though this is a fairly commonly used adjective in Arabic. You might've already learned it.)

So, what is the verse actually saying?

"And the heaven, we have built it with hands (literal meaning) and we are those who make (it) big."

The more intensive verb "wassa3a" (from fa33ala) would have meant to make something expand.

"The تفعيل paradigm is also commonly used for expressing intensity. For example, the simple verb قطع means “to cut”, whereas the enhanced form قطّع means “to chop up”."

That's from the site I gave you about Arabic morphology.

Pickthall translated it best when he wrote:

We have built the heaven with might, and We it is Who make the vast extent (thereof).

Anyway, what's odd about the verse is that there's no object for "moosi3oon" (it should have said something like "laha lamoosi3oon". Of course, this could mean that the object has simply been omitted but the word still refers to "as-samaa2" (heaven) (something you can do in Arabic poetry). But it could also mean, as the Tafsir al Jalalayn exegesis states:

{ وإنا لموسعون } قادرون يقال: أد الرجل يئيد قوي، وأوسع الرجل: صار ذا سعة وقوة .

that "moosi3oon" is an adjective that means "capable".

What this shows is how flexible the Arabic language is and how a single word could mean many, many different things. But it also shows how ambiguous the Quran is (and coming from God, the last thing you want is ambiguity), and that the verse as understood by Islamic scholars before the whole "scientific miracles" craze in the 70s or so did not refer to "expansion". In Arabic, "moosi3" is a person who makes something big, and not a person who keeps on making something big (expanding it, MUWASSI3).

tl;dr version: No miracle here. Don't take translations at face value and always consult an Arabic dictionary.